Adieu, Borgarahreyfing

Í dag er maður dapur, í dag er maður sár, í dag er maður leiður því að í dag er dagurinn sem Borgarahreyfingin endanlega dó í hjarta mínu. Þessi vegferð sem hófst hjá mér í kytru í Borgartúni þar sem nokkrir menn settust niður og ákváðu að koma þeirri hugmyndafræði sem verið var að móta háleitt á efstu hæð þar af hópi sem þar sat, frá umræðustiginu yfir í framkvæmdastigið sem nauðsynlegt var svo að árangur næðist. Þessi vegferð hefur endað með skelfingu einni, andhverfunni við upphaf í heilindum, andhverfuna við þær hugsjónir sem lagt var af stað með, andhverfu við siðferði manns sjálfs.

Og hvernig var þessi vegferð? Hvernig varð hún svona í augum manns? Hvernig gat þess hreyfing sem lagði af stað af krafti vonar með heilindi og siðferði að leiðarljósi, kannski barnalega stundum en af einlægni, orðið að Frankenstein-skrímsli í forarvaði siðferðisbresta, óheilinda og rýtingsstungna? Hvað gerðist? 

Þetta er erfitt svar og örugglega margþætt en það eina sem ég get, er að lýsa mínum sjónarhól á þessari vegferð frá Borgartúninu sem varð að skærri stjörnu um tíma en brenndi sig upp um leið. Frá Borgartúninu færðist þetta til funda þar sem reynt var að sættast a stefnu, strauma, vott af skipulagi og öðru sem skipti máli í þeirri stóru framkvæmd sem var framundan: þingframboð. Allir virkuðu sem þeir ynnu af heilindum og væru að gera sitt besta en þrasfundir sem tóku alltof langan tíma, áttu það til að tefja fyrir og reyndari menn sem sátu með, sögðu að svona gengi ekki, þrasið um smáatriðin yrðu að víkja fyrir einblíningu á praktískari hluti, bæði út á við og inn á við. 

Áfram hélt þetta þó en samt byrjuðu að koma fram teikn fram sem hefðu átt að vera aðvörun um að ekki væri allt eins og vera bæri. Sá sem þetta ritar lenti m.a. í því að vera ýtt til hliðar sem vefritstjóra með tölvupósti, með ákvörðun sem virtist tekin í skyndingu og önnur manneskja átti skyndilega að taka við öllu án samráðs. Það fyrirgafst þó eftir nokkurra daga sárindi  né nokkuð við þá sem við tók að sakast enda alsaklaus af ákvörðuninni og vinnubrögðum þessum sem ég erfi ekki við þann aðila.

En þetta var þó smáhlutur í raun um asa og taugatitring í brjálæðinu sem kosningabaráttan var, kosningabarátta sem maður sér ekki eftir að hafa tekið þátt í og er reynslunni ríkari eftir á. Þó fór maður að ókyrrast yfir því að sú stjórn sem átti að stýra kosningabaráttunni virtist ekki hafa heildarsýn á hlutunum með fyrirfram ákveðna áætlun í huga, heldur var að bregðast við frá degi til dags út frá þrasfundum morgnana. Brátt fór að kvisast til manns að ákveðnir aðilar sem þar sátu, töldu það meira aðkallandi að eiga sviðið eitt, leggja fólk innan stjórnarinnar í hálfgert einelti og jafnvel krefjast þess að formaðurinn viki vegna þess að þjóðin þyrfti á öðrum að halda en honum. Síðastnefnda málið varð til þess að heil vika glataðist í undirbúningi kosningabaráttu, nokkuð sem var alls ekki ásættanlegt á þeim tímapunkti þegar allur kraftur þurfti að fara í baráttuna, ekki einhverjar persónulegar kýtir sem leystust fyrir rest með hálfkjánalegri yfirlýsingu um að hreyfingin hefði eingöngu talsmenn en ekki hefðbundið skipulag á strúktúr stjórnar.

Við það greip mann ákveðinn vantrú og maður vissi ekki hvort  Borgarahreyfingin væri andvana fædd eða hvort þetta væri einfaldlega álagið í kosningabaráttunni að brjótast út í svona heimskulegum uppákomum í garð fólks sem hefur nú sagt sig úr stjórn og hreyfingunni. Samt hélt maður áfram, ótrauður bæði vegna þessa fólks sem maður þekkti og svo sannfærðist maður á ný af hálfu þess að taka þátt í þessu fólki sem var heilt í baráttunni, grasrótarfólksins sem lagði sitt fram af hjarta og sál og kom þessum fjórmenningum á þing við mikinn fagnað á kosningakvöldið.

Sá fagnaður stóð þó ekki lengi yfir því brestir fóru strax að koma fram, brestir sem reyndust ekki vera álagið heldur brestir þeirra sem blekktu sig til valda að manni fannst þegar litið er yfir söguna frá kosningum, og sviku þá sem stóðu í þessu. Þó er mögulegt að við þröskuld þinghús hafi farið fram inngönguathöfn inn i helvíti fláræðis og óheilinda þar sem ógeðsdrykki spillingar og siðleysis var neytt ofan í þá sem voru ekki nógu sterkir á svellinu til að segja nei með penum hætti.

Í byrjun sumar heyrði maður af því að allskonar uppákomur í tengslum við peningamál og stórmennskulega sýnir um risahúsnæði fyrr allt hið mikla fé sem frá ríkinu kom og fór fram mikill átakafundur þar sem harkaleg gagnrýni fór fram á kosningastjóra  fyrir launamál og aðra fyrir önnur mál, en ég get ekki vitnað um hvað þar gekk á og tel reyndar að miðað við samtöl við nokkra aðila og viðkynni mín af kosningastjórunum að einhver misskilningur eða ýkjur hafi verið þar á ferð því um þann mann hef ég haft eingöngu góð viðkynni af, og hafði samúð með þegar ég sá vörn hans á auka-aðalfundi sem var haldin um mitt sumar. Fram að þeim auka-aðalfundi heyrði maður þó raddir um versnandi samband þinghóps við stjórn þar sem þinghópurinn að mestu virtist vilja vera æðsta vald hreyfingar, ekki framlenging á henni. 

Auka-aðalfundur var boðaður sem ég sá mér fært að mæta á, fundur sem maður fékk á tilfinninguna að ákveðið hefði verið að skyldi nýttur til að sætta aðila og hreinsa með nýrri stjórn. Tilfinningin sú var léttir, tilfinningin var við lok dags að þá var þetta að mjakast í rétta átt, þetta væru vaxtaverkir einir, nú yrði þetta léttara undir fæti, nú myndu hlutirnir stefna í rétta átt.

Lognið sem féll yfir, reyndist vera svikalogn því þegar afgreiðslan á ESB kom, fyrsta stóra prófmálið fyrir hreyfinguna, þá kolféll þingflokkurinn á prófinu, ekki bara með svikum á því samkomulagi sem flestir stóðu að væri meiningin, þ.e. farið yrði í aðildarviðræður til að geta séð eitthvað í hendi til að kjósa um, heldur féllu þau á stóra siðferðisprófinu sem skipti mestu máli: að verða ekki eins og hinir flokkarnir, að bregðast ekki við með óheilindum og breyta rangt. Gripið var til réttlætingar án iðrunar, gripið var til þeirra meðala sem aðrir voru gagnrýndir fyrir. Þó taldi maður að örvænting yfir IceSave réði ferðinni, málinu stóra sem öllu átti að fórna fyrir: heiðarleika, trausti og virðingu. Tilgangurinn helgaði meðulin líkt og hver varða til vítis segir okkur en samt vonaðist maður eftir iðrun.

Þetta olli því að maður sem þögull áhorfandi sem sá meir en fólk hélt, byrjaði að verða það ljóst að stjarnan skæra væri að brenna upp. Þó vildi maður reyna að lokum að blása lífi í dauðvona sjúklinginn sem lá rotnandi á borðinu fyrir framan, félagsfundurinn í síðustu viku var tilraun til þess þar sem allt það góða fólk sem þar mætti, vildi raunverulega reyna, vildi ekki gefast upp, vildi ná sáttum.

Þó þegar tíminn byrjaði að líða frá þeim fundi og maður byrjaði að sjá og heyra meir og meir sem hinn þögli áhorfandi sem tekur eftir hlutum og hefur vitneskjuna, að þetta var orðið búið spil þó tíminn sem maður gæfi til björgunar var til lítillar vonar um að örfáum aðilum sem engum voru tengdir, gætu gert kraftaverk. Sú von dó þó með hverri frétt og upplýsingu um hegðun þingmanna, bæði hinar opinberu fréttir um ósættið, orða um að þeir hefðu farið þarna inn á eigin forsendum sem virkaði eins og að þau ein hefðu framkvæmt allt, viðsnúning í IceSave-málinu þar sem öllu var fórnandi áður en mátti nú samþykkja með fyrirvörum, hroka þingmanns í garð grasrótarinnar sem vildi reyna að sætta fólk með þeim orðum að félagsfundur vegna deilnanna hefði verið gagnslaus nema þeim sem mættu, hið einstaklega rætna bréf í garð Þráins sem birtist í gær.

Eins og það væri ekki nóg þá voru það einnig hinar óopinberu fréttir um að þingmenn tækju köst á stjórnarliðum, handveldu fólk til að mæta á fundi með sér, töldu að stjórnin ætti að lúta vilja sínum og hefðu stofnað sérfélag um þingflokkinn í algjörri andstöðu við samþykkt félagsfundar um að slíkt ætti ekki að gera. Slíkt sagði manni aðeins eitt, þremenningarnir sem höfðu sig hvað mest í frammi, voru búin að kljúfa sig frá grasrótinni sem kom þeim á þing.

Nú í dag eru þetta þrjár hreyfingar: þinghópurinn sem seldi sálu sína, Þráinn sem stendur einn og heill eftir þann eineltislega mykjuhaug sem dembt hefur yfir hann og svo grasrótin sem stóð trú í hjarta sínu við sannfæringuna sem örfáir einstaklingar hafa gert óhreina og að athlægi í sínum mennska harmleik. Og hversvegna fór svo? Eins og ég segi, þá er það örugglega ekki einfalt svar en sjálfin sem fóru inn á þing voru stór, eitt þeirra mundi þó fyrir hverju viðkomandi átti að standa, þrjú þeirra komu á eigin forsendum og með sig og sína í huga framar þjóðinni sem átti að fara inn á þing. 

Slíkt getur maður ekki við unað lengur, slíkt getur maður ekki tekið þátt í, slíkt getur maður ekki varið eða eytt orku sinni í að berjast við, slíkt eftirlætur maður öðrum einum. Ég segi mig hér með úr hreyfingunni sem hófst til lofts líkt og sjálfstæðisbarátta Íslendinga, varð að afli líkt og lýðveldið Ísland en dó líkt og samfélagið Ísland í spillingu, siðleysi, klíkuskap og einstökum óheiðarleika fámenns hóps. Ég óska því fólki í grasrótinni hið besta og ég vona að ég geti hitt þau öll sem voru heil og trú sjálfum sér, deildu saman sorg og sút, gleði og gráti á ný við mun gleðilegri og skemmtilegri aðstæður. Það fólk er þess virði að hafa kynnst og starfað með og það er það fólk sem átti þetta aldrei skilið.

Adieu, Borgarahreyfing. Sagan mun dæma þennan feril frá búsáhaldabyltingu til blóðugra bakstungna á þennan hátt:

Byltingin át ekki börnin sín, börnin átu byltinguna.

Reynt að ná sátt hjá Borgarahreyfingunni